با دکتر محسن حاتم معاون پیشین تولید وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت‌وگو کرده‌ایم.
- علت اصلی افزایش بی‌رویه قیمت خودرو طی 9ماه امسال چیست؟
مشکلات کنونی بازار خودرو ناشی از کاهش عرضه نسبت به تقاضاست که منجر به آشفتگی بیشتر بازار و شکل‌گیری حباب قیمتی در حاشیه بازار خودرو شده است.
- آیا مشکلات کنونی تولید و عرضه خودرو قابل پیش‌بینی نبوده است؟
مشکلات کنونی تولید در کشور در حوزه اقتصاد کلان قابل پیش‌بینی و تا حدی تبعات آن قابل پیشگیری بود نه فقط در حوزه بنگاه‌ها بلکه باید در حوزه اقتصاد کلان پیش‌بینی لازم برای آثار ناشی از تحریم‌ها صورت می‌گرفت. در حوزه تأمین مواداولیه تولید تجربه زیادی داریم و صنعت کشور در دوران جنگ آبدیده شده و مشکل چندانی برای جایگزینی تأمین‌کنندگان جدید یا بومی‌سازی نداریم اما در حوزه محدودیت‌های مالی می‌توانستیم هوشمندانه‌تر عمل کنیم تا فشار ناشی از این تحریم‌ها در صنعت خودرو و برخی دیگر از صنایع کشور کمتر شود و هنوز هم این امکان وجود دارد.
- به‌رغم افزایش رسمی قیمت برخی انواع خودروها، فاصله قیمتی در حاشیه بازار افزایش یافته است؛ علت چیست؟
باید بپذیریم که در برخی خودروها امکان افزایش تولید و پاسخگویی به نیاز بازار وجود ندارد. نباید به مردم تعارف کرد و آنها را معطل گذاشت. خودرو‌سازان باید با مردم رو راست بوده و به صراحت اعلام کنند که برخی خودروها قابلیت عرضه در کوتاه‌مدت را ندارند. اکنون در تولید برخی خودروها مشکل داریم و باید تلاش کنیم تا با راضی کردن مشتریان خودروهای دیگری را جایگزین خودروهای پیش فروش شده کنیم. نباید وعده بی‌جهت به مشتریان خودرو داد. اگر در برخی خودروها کمبود قطعات داریم به مردم اعلام کنیم تا نسبت به جایگزین کردن محصول اقدام کنند و از سوی دیگر خودرو‌سازان باید همه تلاش خود را برای افزایش تیراژ تولید خودروهایی به‌کار گیرند که امکان تأمین قطعات و ادامه روند تولید وجود دارد. این توانایی وجود دارد و با دستور دادن و شرط گذاشتن مشکلات کنونی تولید و عرضه خودرو حل نخواهد شد.
- چرا عرضه بسیاری از خودروهایی که قبلا خودرو‌سازان ادعای خودکفایی در ساخت قطعات آن را مطرح کرده بودند نیز با مشکل مواجه است؟
برخی خودروها بیش از 25تا 50درصد وابستگی به تأمین قطعات از خارج کشور دارند و تفاوتی نمی‌کند حتی درصورتی که پنج درصد قطعات یک خودرو مانند سیستم سوخت‌رسانی نیز وارداتی بوده و تأمین نشود، نمی‌توان خودرو را حتی با 99درصد پیشرفت فیزیکی به بازار عرضه کرد. مشکل اصلی آن است که دست‌اندرکاران صنعت خودروسازی باید به مردم نزدیک‌تر شده و مشکلات خود را با مردم در میان بگذارند. اما اکنون تصور غلط در بین مردم شکل گرفته و گمان می‌کنند هر چه فاصله قیمتی خودرو در محل کارخانه و حاشیه بازار بیشتر باشد کیفیت آن خودرو بهتر است. متأسفانه هیچ تلاشی صورت نمی‌گیرد تا دلیل این اختلافات قیمتی برای مشتریان تشریح شود. اکنون عرضه محدود برخی خودروها علت اصلی اختلاف قیمتی حدود 10میلیون تومان در بازار شده است.
- آیا تزریق نقدینگی به شرکت‌های خودروسازی می‌تواند به تنظیم بازار خودرو کمک کند؟
همه تلاش‌ها برای افزایش بهره‌وری در صنعت خودرو مبتنی بر کاهش موجودی مواداولیه و محصول نهایی است و بر این اساس نمی‌توان گفت که باید از قبل نسبت به خرید مواداولیه تولید و قطعات اقدام می‌شد اما باید شرکت‌های خودروسازی در زمینه بومی‌سازی قطعات تلاش بیشتری می‌کردند و در این مسیر اتکای صرف به منابع بانکی مؤثر نخواهد بود چرا که تخصیص منابع بانکی عملا تعطیل و فاتحه این تسهیلات خوانده شده و بانک‌ها و تولید‌کنندگان دو مسیر جداگانه را طی می‌کنند.
باید کاری کنیم که گردش سرمایه به سمت تولید سوق پیدا کرده و تولید سودآور شود. اما متأسفانه منابع از سمت تولید به بخش‌های غیرمولد سوق پیدا کرده و هیچ وقت تولید قادر به توانمندی خود برای مقابله با شرایط سخت نبوده است. از سوی دیگر اقدام مناسبی برای بومی‌سازی قطعات خودرو صورت نگرفته و به منابع محدود تأمین قطعات متکی بوده‌ایم، همچنین گرچه بومی‌سازی برخی قطعات آغاز شده اما فرایندی زمانبر است.
